Pokryte delikatnym meszkiem „złote igiełki” zmieszane z resztą suszu czynią z Dian Hong jedną z najlepszych i najbardziej ekskluzywnych czarnych herbat produkowanych w Chinach. Jej bursztynowy, niemal czerwony napar zawiera w sobie delikatną, nieco dymną słodycz karmelu i wydziela intensywny aromat, któremu niełatwo się oprzeć. Poznaj wszystkie sekrety popularnej Dian Hong, czyli „czerwonej herbaty z Yunnan”.
Yunnan – kolebka herbaty Dian Cong/Dianhong
Położona w południowo-zachodniej części kraju chińska prowincja Yunnan, granicząca z Laosem, Wietnamem i Birmą, słynie z produkcji herbat. Jej ciepły, podrównikowy klimat, obfite opady deszczu i żyzne gleby stanowią idealne warunki do uprawy Camellia assamica i Camellia taliensis – chińskich krzewów herbacianych, zapewniając wyjątkowo długi okres zbiorów ich liści (od marca aż do listopada).
Dziko rosnące krzewy herbaciane występują w prowincji Yunnan od niepamiętnych czasów, porastając jej górzyste tereny i doliny w towarzystwie rozmaitych lokalnych drzew i krzewów. Nawet dzisiaj część terenów produkcyjnych (zwłaszcza tych tradycyjnych i przeznaczonych pod uprawę na mniejszą skalę) zachowuje taki półdziki i beznawozowy ekosystem, pozwalając krzewom herbacianym rozwijać się w naturalnym sąsiedztwie innych roślin.
Yunnan to nie tylko kolebka fermentowanych i prasowanych w okrągłe ciastka oryginalnych herbat Pu-erh, ale również szerokiej gamy herbat z rodzaju Dian Hong, w tym słynnej Yunnan Gold.
Herbata Dian Hong – wojenna historia jej powstania
Czy wiesz, że już sama nazwa „Dian Hong” zawiera odniesienie do prowincji, w której została wyprodukowana? Otóż „Dian” to lokalne określenie terytorium Yunnan, a „Hong” w języku chińskim oznacza „czerwony” – a taki właśnie jest kolor naparu, jaki otrzymasz z tego rodzaju herbaty.
Mimo że produkcja i konsumpcja herbaty jest w Chinach odwieczną tradycją, Dian Hong jest wytwarzana tam od niedawna, bo zaledwie od końca lat trzydziestych XX wieku. Ze względu na trwającą od 1937 roku wojnę chińsko-japońską większość portów i regionów herbacianych (między innymi Fujian, Jiangxi i Zhejiang) znalazła się pod okupacją, uniemożliwiając Chinom produkcję i eksport tego tak ważnego gospodarczo produktu.
Walczący z japońskim okupantem kraj nie mógł sobie jednak pozwolić na utratę źródła dochodu. Na wniosek rządu – czasowo przeniesionego do prowincji Sichuan – kilka ekip rozpoznawczych zostało wobec tego wysłanych do sąsiedniej Yunnan, aby sprawdzić, czy udałoby się przenieść tam produkcję czarnej herbaty na eksport.
Jednym z odwiedzonych regionów był Feng Qing, w którym od dawien dawna zajmowano się wytwarzaniem herbaty pu-erh. Ze względu na obfitość krzewów herbacianych i istniejące zaplecze produkcyjne Feng Qing okazał się naturalnym wyborem, aby właśnie tam w warunkach wojennych zapoczątkować wytwarzanie nowej czarnej herbaty, której nadano nazwę Dian Hong.
Dian Hong herbata i jej produkcja
Krzewy herbaciane przeznaczone do produkcji herbaty Yunnan należą do kategorii „Da Ye Zhong” – wysokie i o dużych liściach. Tradycyjny proces produkcji jest w jej przypadku dość typowy dla herbat z rodzaju czarnych i obejmuje:
- poddanie zebranych liści kontrolowanemu więdnięciu na specjalnych matach,
- ręczne lub maszynowe zwijanie (rolowanie) liści przez około 1,5 godziny mające na celu przyspieszenie naturalnej oksydacji,
- sortowanie, w którego trakcie dmuchowo rozkleja się połączone kępki i niepołamane liście (przeznaczone do produkcji wysokojakościowego Yunnanu) oddziela się od połamanych kawałków,
- oksydację, czyli naturalne utlenianie liści odpowiedzialne za ich brązowienie i nadające im aromat dojrzałych owoców,
końcowe, około półgodzinne suszenie zbrązowiałych liści gorącym powietrzem w specjalnych wielopoziomowych komorach.
CIEKAWOSTKA
Temperatura suszenia herbaty Dianhong ustawiana jest w zależności od walorów smakowych, jakie chce się osiągnąć. Im wyższa temperatura, tym wyraźniejszy smak karmelu będzie miał napar.
Rodzaje Dianhong tea
Jak wspomnieliśmy na początku, charakterystyczną cechą tradycyjnej czarnej herbaty Yunnon jest obecność złotych lub srebrnych igiełek, czyli tzw. tipsów. Biorą się one z tego, że w procesie jej produkcji używa się również wiosennych pąków rosnących w górnych częściach krzewów herbacianych. W trakcie produkcji nabierają one złoto-srebrnego koloru.
To właśnie z obecnością tych igiełek oraz poziomem zniszczenia liści związana jest jakościowa klasyfikacja herbaty Dian Hong. Według nomenklatury angielskiej wykorzystanie górnego pąka wraz z towarzyszącym mu pierwszym listkiem, a także obecność tylko niepołamanych liści, pozwalają uplasować czarną herbatę w kategorii Flowery Orange Pekoe.
Podział herbat Dian Hong pod względem jakości:
Yunnan Pure Gold (czysto złota herbata Yunnan) – herbata premium wyrabiana według tradycyjnych zasad. Zawartość złotych tipsów decyduje o specyficznej nomenklaturze:
- Super Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe (S.F.T.G.F.O.P) – najwyższej jakości susz z bardzo wysoką ilością złotych igiełek;
- Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe (F.T.G.F.O.P);
- Tippy Golden Flowery Orange Pekoe (T.G.F.O.P).
- Yunnan Gold (złota herbata Yunnan) – susz o nieco mniejszej zawartości igiełek.
- Broken Yunnan – herbata gorszej jakości, z małą zawartością igiełek, połamanym suszem dającym gorzki napar. Nie klasyfikuje się jako F.O.P.
Jeśli na torebce zakupionych liści Dian Hong pojawi się nazwa „Pine Needle” lub „Golden Needle”, wiedz, że ma to związek z kształtem ususzonych liści przypominającym sosnowe igiełki.
Herbata Yunnan Dian Hong – jak parzyć?
Dian Hong, podobnie jak inne herbaty chińskie, można parzyć na dwa sposoby: tradycyjny, przy użyciu specjalnego glinianego zestawu złożonego z dzbanka i czarek o pojemności około 100 ml lub zachodni, wymagający jedynie czajnika i filiżanki.
Klitoria jest rośliną zielną o dużych liściach osiągających nawet do 17 centymetrów długości. Jej kwiaty – najczęściej o intensywnie niebieskim kolorze – posiadają w środku charakterystyczną żółto-białą plamkę.
WAŻNE
Naparu z klitorii ternateńskiej nie należy mylić z chińską herbatą oolong, również znaną jako herbata niebieska, szmaragdowa czy turkusowa.
Zasadnicza różnica między nimi leży w tym, że herbata oolong wyrabiana jest nie z kwiatów, ale liści i to zupełnie innej rośliny – Camellia sinensis – czyli popularnego krzewu herbacianego.
Co więcej, napar oolong nie jest bynajmniej niebieski, lecz – w zależności od czasu parzenia – lekko lub intensywnie żółty. Jednak sam susz, który w procesie produkcyjnym poddawany jest częściowej oksydacji, posiada charakterystyczne brązowo-niebieskie zabarwienie.
Kwiaty Klitorii/Butterfly Pea – skąd bierze się ich kolor?
Tym, co czyni klitorię ternateńską tak niesamowicie piękną, jest oczywiście niecodzienny kolor jej kwiatów. Zastanawia Cię, skąd on pochodzi?
Okazuje się, że ta intensywnie niebieska barwa ma związek z zawartością antocyjanidyn – organicznych substancji chemicznych znajdujących się w komórkach kwiatowych i owocowych niektórych roślin.
Antocyjanidyny wykazują silne właściwości barwiące, a ich kolor zmienia się w zależności od pH środowiska, w jakim się znajdują. W kwiatach klitorii znajdziesz jeden z ich rodzajów – delfinidynę występującą również w borówkach, czarnych porzeczkach, winogronach, czerwonej kapuście, aronii, jeżynach i czarnym bzie.
Jako naturalny barwnik antocyjanidyny znajdują zastosowanie nie tylko w gastronomii, ale również w produkcji kosmetyków oraz przemyśle tekstylnym. Ze względu na walory estetyczne kwiaty groszku motylkowego używane są do wyrobu mieszanek potpourri, a także jako dodatek do mydeł, świec i innych elementów dekoracyjnych.
CIEKAWOSTKA:
Czy wiesz, że kolor niebieskiej herbaty z klitorii zmienia się w kontakcie z innymi substancjami?
Pod wpływem kwasów (np. cytryny) staje się ona fioletowa, natomiast substancje o pH zasadowym (np. kwiaty hibiskusa) zmieniają jej barwę na purpurową.
Butterfly Pea tea – niebieska herbata i jej parzenie
Susz klitorii ternateńskiej może zawierać płatki lub całe kwiaty tej rośliny. Jest on dość kosztowny – mała, 25-gramowa paczuszka to wydatek rzędu 35 złotych. Przy takiej cenie warto wiedzieć, jak parzyć herbatę Blue Butterfly, aby zakupiony susz nie zmarnował się i aby optymalnie wykorzystać jego właściwości odżywcze.
Klitoria ternateńska – herbata i jej parzenie
- Wrzuć do czajnika 2-3 zasuszone kwiaty.
- Zalej gorącą wodą.
- Pozostaw do zaparzenia na około 5-10 minut, aż napar nabierze intensywnie niebieskiego koloru. Niebieska herbata, w przeciwieństwie do zielonej, nie staje się gorzka przy zbyt długim parzeniu.
- Odcedź i przelej do filiżanki.
Inny, równie efektywny sposób na przygotowanie niebieskiej herbaty, polega na zagotowaniu wody razem z suchymi kwiatami w garnuszku i przelaniu przecedzonego naparu do kubka lub filiżanki.
Jeśli chcesz wzmocnić właściwości terapeutyczne naparu, zwiększ ilość dodanego suszu. Weź również pod uwagę, że po zaparzeniu kwiaty klitorii powiększają swoją objętość nawet dwukrotnie.
Jak smakuje niebieska herbata? Smak naparu z kwiatów klitorii ternateńskiej jest nieco ziołowy (trochę przypomina rumianek) i lekko ziemisty. Według niektórych przypomina połączenie herbaty zielonej z czerwoną.
Jako że smak samego naparu nie jest zbyt wyrazisty, warto wzbogacić go o różne dodatki. Niebieska herbata doskonale smakuje z cukrem lub miodem. Często podawana jest również z cytryną, trawą cytrynową i hibiskusem, a także dodawana do innych herbat ziołowych, zielonych czy oolong.
Bardzo popularnym i wizualnie atrakcyjnym sposobem na wykorzystanie kwiatów klitorii jest zamrożenie ich w kostkach lodu i dodanie do koktajli, wody i innych chłodzonych napojów.
Wypróbuj różne połączenia niebieskiej herbaty na gorąco lub na zimno i na własne oczy zobacz, jak pod wpływem jej kwiatów zmienia się kolor naparu.
Niebieska herbata – właściwości zdrowotne
Czy oprócz niespotykanego i zmieniającego się jak pod wpływem magii koloru klitoria i herbata z niej mają coś więcej do zaoferowania? Zdecydowanie tak!
Herbata niebieska w medycynie ajurwedyjskiej
Klitoria jest ziołem szeroko stosowanym w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej wywodzącej się z Indii. Jest w tym kraju znana jako Shankhapushpi, Aparajita czy Sankhalii (w zależności od regionu) i stosowana od stuleci jako środek pozwalający poprawić pracę mózgu i centralnego układu nerwowego.
Według lokalnych wierzeń kwiaty, liście i korzenie klitorii mają pomagać w „odtruciu” i oczyszczeniu mózgu i systemu nerwowego. Ajurweda przypisuje im również całe mnóstwo innych właściwości – od upiększających po uzdrawiające. Do najważniejszych należą:
- właściwości przeciwstresowe,
- poprawa pamięci,
- działanie przeciwzapalne,
- walka z przeziębieniem, kaszlem i zapaleniem oskrzeli,
- poprawa wyglądu skóry,
- pomoc w zaparciach i nadkwaśności.
Co ciekawe, zdecydowana większość z tych tradycyjnych wierzeń ajurwedyjskich znajduje poparcie w badaniach przeprowadzanych od lat sześćdziesiątych przez współczesną medycynę (póki co na zwierzętach i in vitro).
CIEKAWOSTKA:
Według tradycyjnych wierzeń hinduskich kwiat klitorii przyniesiony na ziemię przez Guru Shankaracharya powinien być składany w hołdzie nieprzystępnej i niezwyciężonej bogini Durga walczącej z demonami.
Herbata klitoria – przeciwutleniacze i ich działanie odmładzające
Głównym powodem, dla którego napar z kwiatów butterfly pea cieszy się rosnącym zainteresowaniem na całym świecie, jest jego działanie antyoksydacyjne. Jest ono związane z obecnością antocyjanidyn (a konkretnie delfinidyny) w jej kwiatach.
Antocyjanidyny? Czy to nie były te substancje barwiące opisane nieco wyżej? Tak! Należą one do grupy flawonoidów, czyli organicznych związków chemicznych działających na ludzkie komórki jako antyoksydanty, wstrzymując lub opóźniając ich utlenianie (naturalne starzenie).
Inną grupą antyoksydantów znajdujących się w niebieskiej herbacie są glikozydy flawonoidowe mające zdolność neutralizowania szkodliwego wpływu wolnych rodników na nasz organizm
Przeciwutleniacze zawarte w kwiatach klitorii ternateńskiej pomagają w zwalczaniu wielu chorób. Do ich najczęściej wymienianych właściwości należą:
- działanie przeciwzapalne, zmniejszające obrzęki i przeciwgorączkowe,
- obniżenie aktywności tkankowego czynnika nowotworowego (TNF–α), zwłaszcza u osób otyłych,
- wsparcie w przewlekłym zapaleniu trzustki,
- poprawę działania układu krwionośnego i prewencja chorób serca,
- obniżenie poziomu hemoglobiny glikowanej i zwiększenie stężenia insuliny (ważne dla cukrzyków),
- zahamowanie rozwoju jaskry i innych chorób oczu,
- zapobieganie i spowolnienie rozwoju chorób neurodegeneracyjnych,
- zwiększoną odporność na choroby wywołane przez wirusy, bakterie i grzyby,
- wsparcie w leczeniu chorób układu moczowego,
- zmniejszenie reakcji alergicznych,
- pomoc w gojeniu błony śluzowej wyścielającej żołądek.
Klitoria herbata – acetylocholina i jej wpływ na mózg
Kolejnym ważnym składnikiem niebieskiej herbaty jest acetylocholina (ACh) – związek chemiczny będący połączeniem kwasu octowego i choliny. Liczne badania nad tą substancją potwierdzają jej dobroczynny wpływ na układ mięśniowy, ciśnienie tętnicze krwi i pracę serca.
Bogaty w acetylocholinę napar z niebieskiej herbaty jest zalecany przy zapaleniu oskrzeli, problemach z jelitami i pęcherzem moczowym. Jest również wspaniałą odżywką dla naszego mózgu i systemu nerwowego: poprawia pamięć, pomaga walczyć ze stanami nerwicowymi, depresją, stresem, ADHD (zespołem nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi), chorobą Alzheimera i demencją starczą.
Herbata niebieska w ciąży
Kobiety spodziewające się dziecka oraz matki karmiące piersią powinny zachować szczególną ostrożność, jeśli chodzi o swoją dietę. Wszystko, co jedzą i piją, przenika bowiem do łożyska i płodu, a także do produkowanego przez ich gruczoły mleczne pokarmu.
Czy klitoria ternateńska wykazuje jakieś działanie mogące zaszkodzić kobietom w ciąży? Czy są jakieś przeciwwskazania, aby pić niebieską herbatę, karmiąc niemowlę piersią?
Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi. Wszystko zależy od kondycji matki, przebiegu ciąży oraz zdrowia noworodka. Jak wspominaliśmy, napar z klitorii ternateńskiej wykazuje właściwości zmieniające poziom cukru we krwi, co w niektórych przypadkach (np. przy cukrzycy ciążowej) może być potencjalnie niebezpieczne.
Najbezpieczniejszą decyzją jest zatem zaprzestanie lub przynajmniej ograniczenie spożycia niebieskiej herbaty będąc w ciąży albo konsultacja tej kwestii z prowadzącym ginekologiem-położnikiem, a później pediatrą.
Co to są triterpenoidy?
Triterpenoidy to rodzaj związków fitochemicznych, czyli substancji wytwarzanych przez rośliny w celu ochrony przed działaniem czynników środowiskowych (np. do walki z patogenami).
Jak wykazują badania, ich działanie sprawdza się również w prewencji i leczeniu chorób występujących u ludzi.
Butterfly pea tea – właściwości upiększające
Niebieska herbata może być uważana nie tylko za naturalne lekarstwo, ale również kosmetyk o niesamowitych właściwościach odmładzających i upiększających. Jej regularne spożywanie pomoże zwiększyć produkcję kolagenu, a tym samym poprawi wygląd i elastyczność Twojej skóry, włosów i paznokci.
Dzięki zawartości flawonoidów napar z klitorii ternateńskiej wykazuje również działanie przeciwzapalne i pomoże Ci walczyć z wypryskami, zaczerwienieniami i innymi problemami skórnymi.
Klitoria ternateńska – herbata i jej właściwości w leczeniu raka
Na co jeszcze jest niebieska herbata? Ogromnym zainteresowaniem cieszą się jej potencjalne właściwości antynowotworowe związane z obecnością triterpenoidów (a konkretnie sterydów i peptydów) w kwiatach klitorii ternateńskiej.
Na szczególną uwagę zasługuje zwłaszcza potwierdzony badaniami potencjał niebieskiej herbaty w ochronie przed rakiem piersi.
FAQ: Najczęściej zadawane pytania dotyczące herbaty chińskiej
Popularny Butterfly Pea Powder to nic innego, jak susz z kwiatów klitorii sprzedawany w formie proszku. Możesz go użyć do barwienia drinków, koktajli, lemoniady i soku owocowego. Pomoże Ci również zabawić się nieco kolorem potraw (ryżu, kaszy, tortów, jogurtu, lodów, zup itp.).
Nie, napar butterfly flower pea jest bezkofeinowy i klasyfikuje się go jako tisane, czyli herbatę ziołową. Ze względu na brak kofeiny i jakichkolwiek innych substancji pobudzających możesz go zatem pić o każdej porze dnia bez obawy o ewentualne problemy z zaśnięciem. Niebieską herbatę możesz też podawać dzieciom.
Biorąc pod uwagę, że napar z klitorii ternateńskiej (blue butterfly tea) wykazuje właściwości zmniejszające poziom cukru, osoby ze zdiagnozowaną cukrzycą powinny zasięgnąć porady specjalisty diabetologa, zanim zdecydują dodać go do swojej diety. Może bowiem nadmiernie wzmocnić działanie leków na cukrzycę i doprowadzić do stanu nieprzewidzianej hipoglikemii (zbyt niskiego poziomu glukozy).
Ususzone kwiaty niebieskiego groszku, podobnie zresztą jak większość herbat i ziół, najlepiej przechowywać w szczelnie zamykanym pojemniku. Dzięki temu uchronisz je przed zbyt szybkim utlenianiem. Susz klitorii nie lubi zbytniego słońca ani przeciągu, trzymaj go zatem w szafce lub jeszcze lepiej w lodówce.
Czy klitorię ternateńską można uprawiać w Polsce?
Jako roślina tropikalna Clitoria ternatea nie występuje naturalnie w Polsce, a w tutejszej strefie klimatycznej jest jej zdecydowanie za zimno. Możesz jednak spróbować wyhodować ją w doniczce i trzymać w warunkach pokojowych, dbając o odpowiednie podlewanie i nasłonecznienie. Zaleca się również, aby zakupione ziarna namoczyć najpierw w gorącej wodzie lub kwasie siarkowym przez około 10 minut, a dopiero potem zasiać.
Przy odrobinie szczęścia i wytrwałości, roślina bujnie Ci się rozgałęzi i pokryje delikatnymi kwiatami, które rano będą się otwierać, a na noc zamykać.
